Een aantal weken na de ‘eerste verjaardag’ van de omstreden desinformatiewet in Turkije lijkt die ineens ‘op volle toeren te draaien’, met aanklachten tegen zeven journalisten binnen slechts twee dagen. Voor het ‘verspreiden van desinformatie’ staat 1 tot 3 jaar celstraf.

Bekende journalist Tolga Şardan werd op 1 november gearresteerd vanwege een artikel op het online nieuwsportaal T24 over een inlichtingenrapport over de corruptie binnen de rechterlijke macht. “Ik heb alleen journalistiek bedreven”, zo verklaarde de 55-jarige Şardan, die het tijdens zijn arrestatie niet drooghield en na een aantal dagen is vrijgelaten.

Şardan werkte 29 jaar bij de populaire krant Milliyet, die sinds 2011 in handen is van Demirören Holding, dat nauwe banden heeft met de overheid. De arrestatie van de voormalige collega werd niet gemeld in de geschreven of online versie van de krant.

‘Döner broers’

Op dezelfde dag werd Dinçer Gökçe, redacteur van het oppositienieuwskanaal Halk TV, opgepakt voor een artikel over de vrijlating van twee bendeleiders, de zogenaamde ‘Döner broers’. Gökçe is na het afleggen van zijn verklaringen weer vrijgelaten, maar heeft nog wel te maken met ‘gerechtelijke maatregelen.’ Deze omvatten onder andere het lezen van twee boeken over ‘beperkingen van persvrijheid’, zo liet Gökçe weten tijdens een live-uitzending op Halk TV op 2 november.

Een dag na de arrestaties van Şardan en Gökçe werd journalist en columnist Cengiz Erdinç in zijn huis in Ayvalık gearresteerd, waarbij ook zijn mobiele telefoon en computer in beslag werden genomen. Volgens zijn advocaat werd hij aangehouden vanwege uitspraken en tweets tijdens een uitzending van Halk TV op 1 november. Zijn arrestatie lijkt verband te houden met hetzelfde inlichtingenrapport waar Şardan over berichtte.

Daarnaast heeft het Turkse parket een onderzoek ingesteld naar de journalisten Uğur Şahin, İsmail Arı en Uğur Koç van het dagblad BirGün, vanwege het verspreiden van ‘desinformatie’ naar aanleiding van een klacht van de eigenaar van Pasifik Construction, Fatih Erdoğan, wiens vrouw een afgevaardigde is van de heersende AKP. De krant berichtte onder andere over een lucratieve deal tussen een Istanbulse deelgemeente en Pasifik Construction.

‘Dit is geen misleidende informatie’

Ook journalist Evrim Kepenek van het onafhankelijke online nieuwsportaal bianet moest deze week naar het rechtsgebouw vanwege het mogelijk verspreiden van ‘desinformatie’ en het aanzetten tot ‘haat’ in verband met een tweet op 15 februari. Hierbij beschuldigde ze de Turkse gendarmerie van het in beslag nemen van hulptenten na de verwoestende aardbevingen in het zuidoosten van Turkije op 6 februari. “Dit is geen misleidende informatie. Het is niet mijn bedoeling om het volk te beledigen of aan te zetten tot haat. Integendeel, ik geloof in vredesjournalistiek”, zo liet Kepenek op 3 november weten.

‘Een alternatieve methode voor journalistieke onderdrukking’

De recente ontwikkelingen worden met argusogen gevolgd door mensenrechtenorganisaties, activisten en politici. “Deze vijandigheid is zinloos. Je kunt de problemen in de economie, de rechterlijke macht en de staatsinstellingen niet verbergen”, twitterde Kemal Kılıçdaroğlu, die het in mei in de presidentsverkiezingen opnam tegen Tayyip Erdoğan. Erol Önderoğlu, vertegenwoordiger van Reporters Without Borders (RSF), vertelde tegen persbureau Reuters dat de arrestatie van Şardan een waarschuwing is aan alle journalisten in Turkije om geen verslag te doen van overheidszaken.

Nieuws over Erdoğan en zijn familie ‘verboden’

Naast de juridische druk op journalisten worden ook regelmatig kritische artikelen en nieuwsportalen geblokkeerd, zo laat een recent rapport zien. De Turkse regering blokkeerde in 2022 de toegang tot 3.196 online nieuwsartikelen, waarvan 1.770 betrekking hadden op president Erdoğan, zijn familie en de AKP-regering. Daarnaast werden de domeinen van 35 ‘oppositionele websites’ gesloten onder het voorwendsel om de ‘nationale veiligheid en openbare orde te beschermen’.