Turkije’s Raad voor Radio en Televisie (RTÜK) heeft in de eerste zes maanden van 2023 meer boetes opgelegd aan oppositiekanalen dan in geheel 2022. Dit blijkt uit een onderzoek van Expression Interrupted, een organisatie die zich inzet voor de vrijheid van meningsuiting en persvrijheid in Turkije.

Hoewel RTÜK in 1994 werd opgericht als een onafhankelijk orgaan dat toezicht houdt op radio-, televisie- en omroepdiensten, is het geleidelijk aan onder invloed van de politiek komen te staan, benadrukt İlhan Taşcı, lid van RTÜK namens de oppositiepartij CHP aan Expression Interrupted. ”De cijfers over de opgelegde boetes laten dit heel duidelijk zien.”

Kritiek op de staat ‘beledigend’

Taşcı meldt dat in de eerste helft van 2023 meer dan 20 miljoen lira aan boetes zijn opgelegd aan vijf oppositiekanalen: Halk TV, KRT, Tele 1, FOX TV en Flash Haber. Dit maakt dat de boetes aan oppositiekanalen in de eerste zes maanden van 2023 hoger zijn dan het totaal van 2022. Toen ontvingen zij meer dan 17 miljoen lira aan boetes en pro-overheidskanalen ongeveer 1,6 miljoen lira. Tien keer zo weinig, terwijl meer dan 90% van alle media in Turkije nauwe staatsbanden heeft. Tussen januari en juni 2023 kreeg van alle regeringsgezinde media alleen Beyaz TV een boete van 340.000 lira. Deze werd opgelegd voor ’grof taalgebruik’ tijdens een Nieuwjaars programma. 

Een van de belangrijkste redenen voor de toename van boetes waren de parlementaire en presidentiële verkiezingen die plaatsvonden in mei 2023, waarbij elke vorm van kritiek op de staat als beledigend werd beschouwd en RTÜK een tandje bijzette in het straffen van zenders, aldus Taşcı. ”De regering was erg bang om de macht te verliezen. Deze angst werd weerspiegeld in de beslissingen van RTÜK.” Hij is het de-facto enige oppositielid van het mediacommissariaat, sinds RTÜK-lid Ali Ürküt van de pro-Koerdische partij HDP in september 2020 de gevangenis inging vanwege het ‘Kobane-proces’. President Erdoğan en zijn partij wonnen uiteindelijk de verkiezingen.

Langste schorsing in RTÜK’s bestaan

Het mediacommissariaat heeft in 2023 ook aan Tele1 de langste schorsing in RTÜK’s bestaan opgelegd. Het kanaal werd tussen 6 en 12 augustus op zwart gezet vanwege uitspraken van hoofdredacteur Merdan Yanardağ op 20 juni. Yanardağ uitte op live televisie kritiek op de detentieomstandigheden van PKK-leider Abdullah Öcalan. Een week later werd de journalist gearresteerd op verdenking van het verspreiden van ’propaganda voor een terroristische organisatie’ en het ‘prijzen van misdaad en criminelen’. Op dit moment zit Yanardağ nog steeds vast in afwachting van zijn rechtszaak die gepland staat voor 4 oktober, waarbij tot 10 jaar celstraf wordt geëist.