Het International Press Institute (IPI) heeft zijn bezorgdheid geuit over een nieuw wetsvoorstel in Turkije dat de verspreiding van ‘nepnieuws’ strafbaar stelt. De eerste details over het wetsvoorstel doen alarmbellen rinkelen over de inspanningen van Turkije om de media en informatie online te controleren.

Op 18 augustus 2021 zei Hüseyin Yayman, parlementslid voor de regerende AKP-partij in Turkije en voorzitter van de Digital Platforms Commission van het parlement, tijdens een persconferentie dat sociale mediaplatforms met een capaciteit van 64 miljoen gebruikers in Turkije een aanzienlijke impact hebben op het sociale leven. Ze zouden een gevaar vormen voor regeringen en democratieën met hun constante reproductie van ‘nepnieuws’, desinformatie en haat-zaaiende uitlatingen.

‘Grotere ramp’

“Aan de ene kant hebben we te maken met de recente bosbranden, overstromingen en aardbevingen, aan de andere kant met een grotere ramp die sociale media heet”, aldus Yayman. Hij verklaarde dat er behoefte is aan nieuwe regelgeving voor sociale media om ‘nepnieuws’ af te wenden en beweerde dat het conceptwetsvoorstel waar de regering aan werkt niet zal gaan over verboden, censuur of straffen.

Reguleren en controleren

Lokale nieuwszenders meldden dat de regering de laatste hand legt aan een wetsontwerp over ‘nepnieuws’ met als doel het in oktober na het zomerreces ter stemming aan het parlement voor te leggen. Volgens de eerste details van het wetsvoorstel die werden onthuld in een regeringsgezinde krant, zullen beledigingen op sociale-mediaplatforms worden bestraft met gevangenisstraffen van 3 maanden tot 2 jaar, en degenen die ‘nepnieuws’ verspreiden en eraan deelnemen, riskeren een gevangenisstraf van 1 tot 5 jaar.

In het wetsvoorstel zullen naar verluidt ook subhoofdstukken bevatten voor de Autoriteit voor informatie- en communicatietechnologie (BTK) en de Hoge Raad voor radio en televisie (RTÜK) om online nieuwskanalen en websites die desinformatie produceren en verspreiden via sociale-mediaplatforms te reguleren en te controleren.

Wetsvoorstel breed bespreken

IPI Turkije-programmacoördinator Renan Akyavaş maakt zich ernstige zorgen. “We hebben het afgelopen jaar toenemende druk van de Turkse regering gezien om sociale-mediaplatforms te reguleren en te controleren. Op basis van de informatie die we tot nu toe hebben vernomen, lijkt dit wetsvoorstel een escalatie te zijn van die inspanning, waarvan het doel is om de censuur te vergroten, vooral online. De belangrijkste zorg hier heeft betrekking op het gebruik van vage termen en criteria, evenals het risico van misbruik door staatsautoriteiten, die allemaal kunnen worden gebruikt om afwijkende geluiden strafbaar te stellen.”

Akyavaş noemt het van essentieel belang dat de Turkse autoriteiten het volledige ontwerp van dit wetsvoorstel van tevoren publiceren en de geplande regelgeving bespreken met groepen uit het maatschappelijk middenveld en onafhankelijke mediavertegenwoordigers. Alleen zo kan de regering ervoor zorgen dat wetgeving voldoet aan internationale normen en geen inbreuk maakt op de grondrechten van persvrijheid en van meningsuiting.

Bron: International Press Institute

Tekst: Erik Bootsman en Astrid van Unen