“Het is heel moeilijk om hier als journalist opnieuw te beginnen”, zei Handan Tufan die in 2016 uit Turkije vluchtte. Ze maakte op verzoek van stichting Röportaj de korte documentaire Ballingschap, die op de internationale dag van de persvrijheid op 3 mei 2021 werd uitgezonden tijdens een debat over gevluchte journalisten. Dit debat, onder leiding van Jurgen Maas, is hier terug te zien.

Hoe gemakkelijk pak je je journalistieke leven weer op als je moet vluchten uit je moederland Turkije? Waar loop je tegen aan? En waarom ben je ooit journalist geworden in een land waar de persvrijheid niet gerespecteerd wordt? Over deze en andere vragen ging het tijdens het online debat ‘Vluchtelingjournalisten uit Turkije: quo vadis?’ dat stichting Röportaj organiseerde in de Openbare Bibliotheek in Amsterdam.

"Als het dragen van een overhemd van vuur"

De Turks-Koerdische journalist Mehmet Sezgin, eveneens gevlucht uit Turkije, opende de bijeenkomst met een kritische column over de huidige politieke situatie in Turkije. In ‘Mijn paleis in Valkenswaard’ hekelde hij vooral het megalomane gedrag van president Erdoğan en het onvrije bewind van zijn regering. “Het liefst had ik mijn geboortegrond nooit verlaten.”

In de documentaire Ballingschap van Handan Tufan en haar collega Özgür Aydın vertelt Sezgin dat zijn ouders begonnen te lachen toen hij uitlegde dat hij journalist wilde worden. ‘Dat is zoiets als het dragen van een overhemd van vuur. Dat is heel gevaarlijk’, waarschuwden ze. Het gevluchte echtpaar Esin en Aram Güneş, beide lange tijd journalist in Turkije, nam de wijk naar Nederland nadat steeds meer collega’s om hen heen werden opgepakt. Ze werken nu vooral voor Turkstalige media in Europa.

Niks is gemakkelijk

Voor gevluchte journalisten in Nederland bestaat er met ONfile een netwerk dat hulp biedt bij hun professionele integratie. Vicevoorzitter Lidija Zelovic vluchtte zelf n de jaren '90 uit Joegoslavië. Inmiddels heeft ze als filmmaker in Nederland haar weg gevonden, maar ook voor haar blijft het lastig haar vak uit te oefenen op de manier zoals ze zou willen. “Mijn advies is: blijf je integreren,” aldus Zelovic.

Handan Tufan gaf toe dat ze het niet eenvoudig vindt in Nederland. “Het is heel moeilijk om hier als journalist opnieuw te beginnen. Het lijkt erop alsof alles wat ik oppak te maken heeft met Turkije. De onderwerpkeuze alleen al is heel ingewikkeld. Eigenlijk is niks gemakkelijk.” Debatleider Jurgen Maas wilde weten of ze al een beetje haar weg heeft gevonden. “Nee, ik moet weer van voren af aan beginnen met het opbouwen van een netwerk en de juiste manier te vinden om te communiceren.”

Journalistieke inburgering

Tweede Kamerlid Kati Piri sprak een krachtige videoboodschap in waarin ze uitlegde waarom het zo belangrijk is om persvrijheid in andere landen te ondersteunen. “Het is namelijk een van de belangrijke fundamenten van de democratie.” Rob Hartgers, hoofdredacteur van RFG Magazine, ging in op het Handboek Journalistieke Inburgering, dat in oktober vorig jaar is gepubliceerd. Aanleiding waren de vele vragen die gevluchte journalisten stelden over het medialandschap in Nederland, hoe te freelancen, et cetera. “Deze gids helpt bij het opzetten van een nieuwe loopbaan.” Er zijn ook interviews met gevluchte journalisten in opgenomen om mensen te inspireren. Het Handboek is hier te downloaden.

Het debat eindigde met vragen die mensen online konden stellen. Kijk hier de bijeenkomst terug.

Tekst en foto’s: Astrid van Unen