Villamedia - het (online) platform van de Nederlandse Vereniging van Journalisten - vraagt tien weken lang aandacht voor de benarde positie van journalisten in Turkije door columns te publiceren van gevangen en vervolgde journalisten. Deze columns zijn via brieven aan hun advocaten de gevangenis uitgekomen. Publicatie is voor de betrokkenen niet zonder risico. Maar zwijgen is voor hen geen optie. Dit project kwam tot stand in samenwerking met Röportaj. Via haar contacten is het gelukt de journalisten te bereiken. In deze derde aflevering is het woord aan onderzoeksjournaliste Pelin Ünker.

 lik hier voor de Engelstalige versie van de column

Terwijl niemand het durft te zeggen, roept een kind opeens: "De keizer heeft geen kleren aan!" Een scène als deze, uit Hans Christian Andersens 'De nieuwe kleren van de keizer', speelt zich nu af in Turkije. Een handjevol journalisten durft nog steeds te zeggen dat de keizer geen kleren aanheeft, maar niemand luistert naar hen.

Kloof tussen realiteit en beleving

Stel je een land voor waar de munt vijftig procent van zijn waarde verliest, maar waarbij het volk de vraag of er sprake is van een crisis met 'Nee' beantwoordt. Dat is niet eens omdat de meeste mensen dat geloven, maar vooral omdat de president dat zegt en omdat de meeste televisiekanalen en kranten dat melden. De laatste jaren is de kloof tussen realiteit en beleving snel gegroeid. De pers is niet vrij en wordt door de regering als propagandamiddel gebruikt.

Ieder nieuwsbericht dat de fouten van de regering blootlegt en haar beleid bekritiseert, wordt direct ontkend en journalisten worden zwart gemaakt. Financieel nieuws vormt daarop geen uitzondering. Veelal omschrijven de autoriteiten deze kritiek als het werk van 'buitenlandse krachten' of als 'landverraad'. Degenen die over het waardeverlies van de lira schrijven, doen dat om Turkije klein te houden, heet het.

Terwijl er dagelijks ondernemingen failliet gingen en zich prijsverhoging op prijsverhoging stapelde, beweerde president Erdoğan dat van een crisis geen sprake was. Een belangrijke oorzaak van de crisis, die wel degelijk bestond, was de benoeming van Erdoğans schoonzoon Berat Albayrak tot minister van Financiën. Albayrak gaf de markten geen vertrouwen en instituties hadden hun onafhankelijkheid al lang verloren.

Paradise Papers

Albayrak komen we ook tegen bij rechtszaken tegen journalisten. Toen we in november 2017 als Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten de Paradise Papers publiceerden, bleek Albayraks broer Serhat een bedrijf in Malta te bezitten dat banden had met de Turkse Çalık Holding waar Berat Albayrak bestuurder was. Deze keer ontkenden ze niet. In plaats daarvan werd een rechtszaak aangespannen en tot vier jaar gevangenisstraf geëist. Eerder werden zes journalisten die over gelekte e-mails van Albayrak hadden bericht, vastgezet.

Om de krant Cumhuriyet, waar ik tot voor kort werkte, het zwijgen op te leggen, werd vorig jaar een grote operatie opgetuigd. Zeventien collega's werden vervolgd, twaalf van hen zaten langer dan een jaar vast. De zaak loopt nog altijd en als mijn collega's veroordeeld worden, gaan ze opnieuw de gevangenis in. Maar er is iets dat de machthebbers zich niet realiseren. De meer dan dertig journalisten die afscheid moesten nemen van Cumhuriyet bedrijven nog altijd journalistiek. Ik weet zeker dat hun geluid op een dag gehoord zal worden. Iedereen zal dan zien dat de keizer geen kleren aan heeft.

Biografie

Pelin Ünker was financieel verslaggever van het dagblad Cumhuriyet. Na een bestuurswisseling bij de krant in september 2018 stapte ze samen met meer dan dertig collega's op. In januari van dit jaar werd ze veroordeeld tot een geldboete van 8.600 lira (1.430 euro) en een gevangenisstraf van dertien maanden en vijftien dagen wegens 'smaad en laster'. Ze was aangeklaagd door de advocaten van voormalig premier Binali Yildirim voor haar verslaggeving over de Paradise Papers, waarin ze off-shore bedrijven in Malta van de familie Yildirim aan het licht bracht. Ze mag haar hoger beroep in vrijheid afwachten. Ook de familie Albayrak klaagde haar aan. Deze rechtszaak komt 28 maart voor. Momenteel werkt Ünker onder meer voor de Turkstalige dienst van Deutsche Welle.

Lees ook alle andere columns die op Villamedia zijn verschenen

Het International Press Institute heeft de column van Pelin Ünker ook haar website gepubliceerd.

Lees ook: IPI calls for charges against Turkey Paradise Papers reporter Pelin Ünker to be dropped