Journalist en documentairemaker Mehmet Ülger moet op woensdag 21 januari voor de Turkse rechtbank in Istanbul verschijnen. Reden is dat hij op 24 september 2013 foto's heeft gemaakt tijdens een rechtszaak tegen een andere Turks-Nederlandse journaliste die al zeven jaar vastzat. De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) en de Europese Federatie voor Journalisten (EFJ) omschrijven de arrestatie en vervolging in een gezamenlijke verklaring als 'zeer alarmerend' en 'in strijd met de persvrijheid zoals vastgelegd in artikel 10 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM)'.

Mehmet Ülger met kinderen uit Kobane tijdens opnames in een vluchtelingenkamp nabij de Syrische grens, december 2014

Ülger was in september 2013 als waarnemer van de NVJ aanwezig bij de rechtszaak tegen Füsun Erdoğan, voormalig hoofdredactrice van de linkse zender Özgür Radyo. Ze zat al ruim zeven jaar in voorarrest. "We konden haar niet zien, omdat een haag van militairen in de rechtszaal stond, die ons schouder-aan-schouder het zicht ontnamen", zegt Ülger. Collega-journalisten maakten hiervan foto's met hun mobiele telefoon en Ülger deed hetzelfde. Alleen hij werd uit de zaal gepikt en aangehouden.

Het is in Turkije verboden om zonder toestemming in een rechtszaal te fotograferen. Ook in Nederland, maar hier staat geen gevangenisstraf op. In Turkije wel; Ülger kan maximaal zes maanden gevangenisstraf krijgen. De NVJ en EFJ, zeer betrokken bij de zaak, wijzen erop dat de pers in een democratische samenleving de functie vervult van publieke waakhond. Journalisten hebben daarom het recht op vrije nieuwsgaring. "Iedere beperking van dit recht heeft tot gevolg dat de pers wordt belemmerd in het verspreiden van informatie. Het publiek wordt daardoor informatie onthouden , aldus beide organisaties.

'Chilling effect'
De maatregelen die de Turkse autoriteiten tegen Ülger hebben genomen, evenals zijn vervolging noemen de organisaties 'disproportioneel'. Ze schrijven: "Het Europees Hof heeft al meerdere malen bepaald dat de beperking van de vrije nieuwsgaring een 'chilling effect' heeft op de persvrijheid. Maatregelen tegen journalisten moeten daarom zeer terughoudend worden toegepast en alleen in die gevallen waarin dat dringend noodzakelijk is."

De organisaties stellen zich grote zorgen te maken over de impact die deze sancties hebben op het functioneren van de pers in Turkije. "In het bijzonder op de mogelijkheid voor journalisten om hun werk te kunnen doen. Een veroordeling van Mehmet Ülger is op geen enkele wijze dringend noodzakelijk en is in strijd met het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens."

Gevangen journalisten
Ülger hoeft niet persoonlijk bij de rechtszaak aanwezig te zijn, maar gaat toch om te voorkomen dat zijn advocaat vragen krijgt die hij niet kan beantwoorden. "Ik reis vaak naar Turkije voor mijn werk, maar ook voor bezoek aan mijn familie en vrienden. Ik heb een emotionele band met mijn vaderland. Ik hoop niet dat ik bestraft wordt, maar als het moet, dan zit ik de straf uit."

Ülger strijdt al sinds de jaren negentig voor meer persvrijheid in Turkije. Hij is samen met de stichting Röportaj - waarvan hij medeoprichter is - en de NVJ, vaak opgekomen voor gevangen journalisten. Turkije staat al jaren met stip op 1 als het gaat om de meeste aantallen gevangen journalisten. Volgens de jongste cijfers zijn het er ruim 20, maar het aantal schommelt en is niet altijd controleerbaar, omdat journalisten vaak onder het mom van 'vijandigheid tegen de staat' en 'terrorisme' gearresteerd worden en gevangen gezet.

Lees de volledige verklaring van EFJ en NVJ.