Slechts één procent van de 10.000 journalisten in Turkije die in het bezit zijn van een perskaart is aangesloten bij een vakbond. Ondanks een medialandschap dat ruim 2.500 dagbladen en 250 tv-kanalen telt, was in 2013 geen sprake van een verbetering van de persvrijheid. Dit is het gevolg van anti-democratische wetgeving en ingrijpen door de Turkse regering. Dat blijkt uit een rapport van het onafhankelijke medianetwerk BIANET.

In 2013 zijn 59 journalisten en 23 uitgevers tot gevangenisstraffen veroordeeld, tientallen journalisten gearresteerd en talrijke verslaggevers en columnisten ontslagen. De veroordeelde journalisten en uitgevers zijn gevangen gezet vanwege de Anti-Terreurwet (TMK) en artikelen in het Turkse Wetboek van Strafrecht. In 2013 zijn 56 personen - onder wie 38 journalisten en mediavertegenwoordigers - veroordeeld op beschuldiging van 'lidmaatschap van een illegale organisatie', 'leiderschap van een illegale organisatie' of 'samenwerking met een terroristische organisatie'. Tegen de veroordeelden zijn de volgende straffen uitgesproken: levenslange gevangenisstraf zonder borgtocht (1), levenslang gevangenisstraf (2) en gevangenisstraffen die oplopen tot in totaal 2.021 jaar, 6 maanden en 7 dagen.

Aanvallen tegen 186 journalisten, 143 ontslagen
In 2013 stonden in totaal 186 journalisten bloot aan aanvallen. Zo zijn 15 bedreigingen gerapporteerd en raakten tijdens de Gezi-protesten (van 27 mei tot en met 30 september) 153 journalisten gewond door politiegeweld en zijn 39 verslaggevers gedetineerd. 106 journalisten, schrijvers en mediavertegenwoordigers kregen ontslag en 37 moesten hun werkzaamheden staken als gevolg van besluitvorming door mediaconglomeraten, de Gezi-protesten en de machtsstrijd tussen regeringspartij AKP en de Gülen-beweging van. (*) Het Europese Hof voor de Mensenrechten heeft Turkije in 40 zaken schuldig bevonden (twee zaken zijn aangespannen door journalisten, 27 door burgers en 11 door uitgeverijen) en opgedragen in totaal 198.935 euro schadevergoeding te betalen.

34 verslaggevers Koerdische media in gevangenis
De 59 journalisten die in de gevangenis zitten, zijn berecht op basis van vermeende betrokkenheid bij KCK en PKK (34), DHKP-C (9), Ergenekon (6), MLKP (4), IBDA-C (1), Direniş Hareket (1) en een zaak over een onbekende organisatie (2). Terwijl twee journalisten gevangenisstraf kregen in de nasleep van de Gezi-protesten, zit een andere journalist achter de tralies op beschuldiging van 'spionage'. De juridische status van de gevangen journalisten is als volgt: veroordeeld (25), rechtszaak loopt nog (24) en in afwachting van eerste rechtszitting als gevolg van onvolledige aanklacht (10). De veroordeelde medewerkers van Koerdische publicaties zijn werkzaam voor de volgende media: nieuwsagentschap Dicle (9), Azadiya Welat (9), Özgür Gündem (8) and Özgür Halk (2). De juridische status van deze media is als volgt: nieuwsagentschap Dicle (3 veroordeeld, 5 rechtszaken lopen nog, 1 in afwachting van aanklacht), Azadiya Welat (6 veroordeeld, 3 rechtszaken lopen nog), Özgür Gündem (8 rechtszaken lopen nog), Özgür Halk (1 veroordeeld, 1 rechtszaak loopt nog). Terwijl in 2011 104 journalisten in de gevangenis zaten, daalde dit tot 68 in 2012, toen juridische hervormingen in Turkije zijn doorgevoerd.

Aanvallen sinds Gezi verviervoudigd
In 2013 stonden 186 journalisten, één uitgeverij en twee websites bloot aan aanvallen. Ook zijn 15 bedreigingen gerapporteerd en 12 websites, 6 films, 5 Facebook-pagina's, 3 kranten, één ansichtkaart, één concert en één muziekvideo gecensureerd. Het totale aantal gerapporteerde gevallen van censuur bedraagt 31. Ook verleenden de autoriteiten een aantal media geen accreditatie, waarbij bij één incident al sprake was van 7 dagbladen en 3 tv-kanalen. Nadat de Nederlandse journalist Bram Vermeulen verschillende keren slechts met zeer veel moeite toegang kreeg tot Turkije heeft hij zijn werkzaamheden in Turkije verruild voor een correspondentschap in Zuid-Afrika. In 2012 zijn fysieke en verbale aanvallen en intimidatie van journalisten via social media gemeld. Bij 4 kranten en 3 persbureaus zijn invallen gedaan.

'Laster' en 'belediging van premier'
In 2013 zijn 11 personen - onder wie 8 journalisten - veroordeeld op beschuldiging van 'schending van individuele rechten' of 'laster' en is 3 jaar, 7 maanden en 7 dagen gevangenisstraf geëist. Na klachten van premier Erdogan of besluiten van de openbare aanklager moesten 6 personen - onder wie 3 journalisten - voor de rechtbank verschijnen, omdat zij de premier zouden hebben beledigd. Ze zijn veroordeeld tot een gevangenisstraf van 11 maanden en 20 dagen. Ook werden tegen 3 journalisten nieuwe klachten ingediend.

94 journalisten en schrijvers ontslagen
In 2013 zijn 94 journalisten, schrijvers en mediavertegenwoordigers ontslagen en moesten 37 personen hun werk neerleggen, onder wie prominente journalisten oals Tuğrul Eryılmaz, Hasan Cemal, Yavuz Baydar, Nazlı Ilıcak, Ayşenur Aslan, Mustafa Sönmez, Amberin Zaman, en Ruhat Mengü.

Hogere Raad voor Radio en Televisie
De Hogere Raad voor Radio en Televisie (RTÜK) heeft in 2013 324 waarschuwingen en 1.208 boetes aan tv-zenders gegeven en 124 waarschuwingen en 92 boetes aan radiostations. In 2012 gaf RTÜK 603 waarschuwingen en 290 boetes aan tv- en radiozenders. Ook werden 3 programma's van het scherm gehaald. (EÖ/HK/BM)

(*) Ahmet Böken, Ahmet Çavuşoğlu, Alaz Kuseyri, Ali İhsan Varol, Ali Kırca, Alpbuğra Bahadır Gültekin, Alper Görmüş, Altan Burgucu, Amberin Zaman, Atilla Dorsay, Ayça Örer, Ayhan Bölükbaşı, Aylin Duruoğlu, Ayşegül Arıkan, Ayşenur Arslan, Balçiçek İlter, Banu Kurt, Bekir Ağırdır, Burak Ersemiz, Burcu Bulut, Burcu Pırtıl dahil yedi Vatan çalışanı, Bülent Kördemirci, Cahit Koytak, Can Sarıcan, Cem Şengül, Ceren Kenar, Cihan Aktaş, Çiğdem Anad, Çiğdem Toker, Demiray Oral, Dengir Mir Mehmet Fırat, Deniz Alphan, Derya Sazak, Doğan Akın, Ece Öziş, Ediz Alıç, Efkan Bucak, Elçin Yahşi, Elif Ekinci, Erol Katırcıoğlu, Ferhat Kentel, Feyzi Hepşenkal, Funda Tuna, Gizem Karakış , Gülengül Altınsay, Gürbüz Özaltınlı, Gürkan Hacır, Güven Özalp, Hakan Kırboğa, Hakim Türkmen, Halil Berktay, Hasan Ali Sezer, Hasan Cemal, Haydaran Çelik, Hicran Aygün, Hidayet Şefkatli Tuksal, Hilal Ergenekon, Hilmi Hacaloğlu, Hüsnü Mahalli, İbrahim Güneş, İbrahim Haselçin, İclal Aydın, iki TRT çalışanı, İsmail Küçükkaya, İsmail Sağıroğlu, İsmet Özkul, Kurtuluş Tayiz, Kürşat Bumin, Markar Esayan, Mehmet Ali Gökçe, Mehmet Bilber, Mehmet Ocaktan, Mehmet Özdoğan, Melih Altınok, Memet Güler, Merve Türkay, Mesut Gengeç, Mesut Hasan Benli, Metin Karaaslan, Miray Çimen, Mirgün Cabas, Mithat Sancar, Murat Sabuncu, Mustafa Mutlu, Mustafa Sönmez, 12 İMC TV çalışanı, Müjgan Halis, Nafiz Akyüz, Naim Dilmener, Nazlı Ilıcak, Nihal Kemaloğlu, Nilay Örnek, Nilgün Balkaç, Oktay Özdabakoğlu, Oral Çalışlar, Osman Özsoy, Oya Baydar, Ozan Pezek, Özgür Aktaş, Özgür Uzun, Özlem Akarsu Çelik, Pakize Suda, Rahşan Gülşan, Rıfat Başaran, Roni Marguiles, Ruhat Mengi, Sedat Aras, Semra Kardeşoğlu, Serkan Ağca, Sevim Gözay, Seyhan Sevinç, Süreyya Üstünel, Şirin Sever, Tahir Özyurtseven, Tarık Işık, Tayfun Ertan, Tijen Bolulu, Tolga Akıner, Tuba Atav, Tuğçe Tatari, Tuğrul Eryılmaz, Tuncer Köseoğlu, Ufuk Kaan Altın, Uluç Özcü, Vahap Coşkun, Yavuz Baydar, Yıldıray Oğur, Yıldız Yazıcıoğlu, Yurdagül Şimşek, Zeynel Koç, Zülfü Livaneli.