Aziz Nesin (1915 – 1995), humorist, schrijver en journalist

De schrijver Aziz Nesin stond bekend als één van de meest populaire eigentijdse schrijvers van Turkije. Bovendien was hij satiricus, toneelschrijver en auteur van 66 boeken die meerdere drukken beleefden. Zijn boeken werden zowel in Turkije als daarbuiten uitgegeven. Aziz Nesin studeerde in 1935 als ingenieur af aan de militaire academie. Hij bleef in het leger tot 1944. Nesin begon zijn literaire loopbaan gedurende zijn jaren als militair, toen hij schreef onder het pseudoniem Vedia Nesin, een vrouwennaam. Later publiceerde hij onder de naam Aziz Nesin, wat in het Engels What art thou? (Wat bent u?) betekent. Hij deed afstand van zijn werkelijke naam Mehmet Nusret.

 Vanwege een artikel in het satirische blad Marko Pasa werd Nesin in 1947 veroordeeld tot 10 maanden gevangenisstraf en 13 maanden ballingschap. In 1950 kreeg de schrijver een gevangenisstraf van 16 maanden, omdat hij het boek Lessen in marxistische filosofie van Politzer uit het Frans had vertaald. Zijn grote literaire succes begon na zijn eerste vrijlating. Aziz Nesin won in 1956 en 1957 de Gouden Palm voor Internationale Humoristische Korte Verhalen. In 1966 ontving hij in Bulgarije de Golden Hedgehog Award, in 1969 een prijs van het Sovjet-tijdschrift Krokodil en in 1975 De Lotus uit handen van de Aziatische en Afrikaanse Schrijversunie. In 1977 volgde de Hitar Petar Humor en Satire Award in Bulgarije. Een groot deel van de opbrengsten van zijn publicaties werd gedoneerd aan de Nesin Trust, dat in 1972 werd opgericht voor de opvang van dakloze en kansarme kinderen. Nesin bespotte vooral de overheidsdienaren - de ‘hoofden met dikke schedels’ - zoals in het boek Fil Hamdi. In dit verhaal proberen ambtenaren alle mogelijke verdachte personen te arresteren die voldoen aan een bepaalde omschrijving. De auteur stelt de logge, stroperige bureaucratie in Turkije aan de kaak, evenals de corruptie en het nepotisme van de regering. Andere werken, zoals het toneelstuk Çiçu, geven een beeld van de eenzaamheid en zinloosheid van het moderne leven. Zijn thema’s zijn universeel, hoewel zijn beschrijving van het Turkse karakter, gezien door een satirische, maar sympathieke bril, ongeëvenaard bleven.

De Duivelsverzen

Nesin haalde zich begin jaren 90 de woede van moslimfundamentalisten op de hals door zijn gepeperde kritiek op de Islam. Zo publiceerde hij delen van het in Turkije verboden De Duivelsverzen van Salman Rushdie in het dagblad Aydinlik (Licht). In 1993 ontkwam hij ternauwernood aan de dood toen een menigte fundamentalisten een hotel in Sivas in brand staken waar tientallen (Alevitische) intellectuelen verbleven. Zij waren bijeengekomen om deel te nemen aan een conferentie die in het teken stond van Pir Abdal Sultan, een belangrijke Alevitische dichter. Ruim 30 personen kwamen hierbij om het leven.