Het glazen plafond in de Turkse media

"Wat ons wordt geleerd, is dat het doel van een journalistieke loopbaan is om een nog betere journalist te worden. Niemand heeft mij er echter voor gewaarschuwd dat in Turkije de voorwaarden ontbreken om, naar het voorbeeld van Christiane Amanpour, op een goede en betrouwbare manier journalistiek te bedrijven", aldus Göksel Göksü, werkzaam bij tv-zender CNN Türk.

glazen plafond

In Turkije is de journalistiek van oudsher een mannelijk beroep. Hoe vrouwen zich ook inspannen om in deze competitieve omgeving hun werk te kunnen doen, zij botsen steeds opnieuw tegen een glazen plafond. De cijfers spreken boekdelen. Zo deden de journalistes Çiçek Tahaoğlu en Beyza Kural - beiden verbonden aan het onafhankelijke medianetwerk Bianet- onderzoek naar de positie van vrouwen in het Turkse medialandschap. Zij analyseerden 26 landelijke dagbladen, 18 online edities van landelijke kranten en 14 online nieuwsmedia. Het aantal vrouwen is op één hand te tellen. Voor 3 op de 10 media - verdeeld over al deze categorieën - geldt zelfs dat er geen enkele vrouwelijke journalist werkzaam is. Bij 15 procent van de dagbladen werkt geen enkele vrouw. En als het om leidinggevende functies gaat, is dit aantal nog veel kleiner. Bij de geschreven media is slechts 11,6 procent van de leidinggevenden vrouw. Bij de landelijke kranten zit geen enkele vrouw in de hoofdredactie en bij slechts 7 van de 26 kranten is het hoofd van de nieuwsredactie een vrouw. Bovendien is een groot deel van de vrouwelijke leidinggevenden actief als plaatsvervanger of adjunct van hun mannelijke collega's. In de geschreven pers klimmen vrouwen vooral op bij specifieke rubrieken en zijn zij oververtegenwoordigd in de rubrieken Kunst, Samenleving en Cultuur. Opvallend is ook het relatief grote aantal vrouwen dat hoofd is van de buitenlandredactie (44,4 procent). Dit komt mogelijk doordat vrouwen meer buitenlandse talen beheersen.

 

Waarom het web?
Uit het onderzoek blijkt dat relatief meer vrouwen werkzaam zijn bij online media. Bij de 14 geanalyseerde nieuwssites werken 38,3 procent vrouwelijke journalisten. 8 websites hebben een hoofdredactie en deze bestaan voor een kwart uit vrouwen. 27,7 procent van de leidinggevende functies bij online nieuwsmedia wordt bekleed door vrouwen. Voor de 12 websites met een redactie geldt dat deze voor 43 procent uit vrouwen bestaan. "Hoewel ook bij online media mannen de dienst uitmaken, neemt het aantal vrouwen in leidinggevende functies toe: zowel bij de online edities van dagbladen als bij nieuwsportals. Bij websites van kranten wordt 16,6 procent van de leidinggevende functies door vrouwen bekleed; bij online nieuwsmedia is dit 31 procent", vertelt Çiçek Tahaoğlu. Toch kan hieruit niet worden geconcludeerd dat bij deze media sprake is van gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen. Over het algemeen zijn vrouwelijke journalisten die bij online media werken niet verzekerd, hebben zij weinig zekerheden en worden zij slecht betaald. Vrouwen beschikken vaak niet over een degelijk contract en het ontbreekt vaak aan een perspectief op de langere termijn.

 

Onze vrouw in Ankara
In de Turkse hoofdstad Ankara bestaan zowel de journalistieke als politieke netwerken vooral uit mannen. Of het nu gaat om journalisten, parlementariërs, vertegenwoordigers van ministeries of van de Generale Staf. In zo'n omgeving is het moeilijk voor een vrouwelijke journalist om op te klimmen.
Van de 17 in Ankara werkzame dagbladjournalisten is er slechts één vrouw. Bij de televisie zouden slechts twee vrouwelijke journalisten in de Turkse residentie werkzaam zijn (bron: Basin Yayin Genel Enformasyon Genel Müdürlügü). Tahaoğlu: "Ook zijn vrouwen ondervertegenwoordigd op de sportredacties van kranten. Van de 23 sportjournalisten is er slechts één vrouw en zij werkt voor de krant Taraf. En ook op economische redacties van kranten is het aantal vrouwen op één hand te tellen. Van de 21 economische redacteuren zijn er 19 man en 2 vrouw. Zij werken voor het dagblad Radikal en Karsi.

 

Media zonder vrouwen
Van de 307 journalisten die werkzaam zijn voor dagbladen zijn er 58 vrouw. Met andere woorden: de Turkse media bestaat voor 81 procent uit mannen en voor 19 procent uit vrouwen."De verhoudingen tussen mannelijke en vrouwelijke journalisten zijn in de afgelopen tien jaar nauwelijks veranderd. Tussen 2005 en 2015 zijn nauwelijks stappen voorwaarts gezet. In 2005 bestond de geschreven pers in Turkije voor 18,95 procent uit vrouwen, wat betekent dat in de laatste tien jaar het aantal vrouwen met een journalistieke functie slechts met 0,5 procent is gegroeid", benadrukt Tahaoglu. "De media zijn een mannelijk bolwerk, de informanten en bronnen van journalisten zijn mannen, de inhoud van artikelen en reportages wordt bepaald en gekleurd door mannen. De jaren verstrijken en er gebeurt helemaal niets. Er is dus nog erg veel werk te doen voor de commissie Vrouwen van de Turkse Vakbond van Journalisten (TGS)."

 

Als het glazen plafond breekt
Hoewel hun aantal nog niet groot is, zijn er wel degelijk vrouwen die het glazen plafond doorbreken. Dit betekent echter niet dat zij niet langer hindernissen op hun weg vinden. Zij moeten zich bijvoorbeeld verantwoorden voor het feit dat zij als vrouw de top hebben bereikt.

 

"Over een vrouw die de top heeft bereikt, wordt veel gesproken en veel kritiek geleverd. Over mannen die opklimmen worden dit soort vragen nooit gesteld." - Mehves Evin, werkzaam voor Milliyet)